Overdag in slaap vallen ouderen

Overdag in Slaap Vallen bij Ouderen: Oorzaken en Oplossingen

Overmatige slaperigheid en plotselinge dutjes overdag zijn veelvoorkomende verschijnselen bij ouderen. Waarom slapen oudere mensen soms zoveel en wat zijn de oorzaken van deze plotselinge slaperigheid? In dit artikel bespreken we de relatie tussen leeftijd en slaap, de redenen waarom ouderen soms zittend in slaap vallen en de belangrijkste oorzaken van overmatige slaperigheid bij ouderen.

Hoe Verandert Slaap met de Leefijd?

Gemiddeld slapen mensen tussen de zeven en negen uur per nacht, maar bij ouderen verandert het slaappatroon vaak aanzienlijk. Veel ouderen vinden het moeilijk om de hele nacht door te slapen en zijn geneigd om overdag meerdere dutjes te doen. Dit komt deels doordat de tijd die ze in diepe, verkwikkende slaap doorbrengen afneemt. Bovendien zijn er fysieke en mentale veranderingen die de slaapkwaliteit kunnen beïnvloeden, zoals verminderde melatonineproductie en diverse gezondheidsklachten.

Is het waar dat ouderen minder slaap nodig hebben dan jongere volwassenen?

Matthew Walker: “Nee, dat is een misvatting. Oudere volwassenen hebben evenveel slaap nodig als ze deden toen ze jonger waren, zoals in hun veertiger jaren. Het probleem is echter dat ze simpelweg niet de slaap kunnen opwekken die ze nog steeds nodig hebben. De verouderende hersenen kunnen deze diepe, herstellende slaap niet meer in dezelfde mate genereren. Vergelijk het met botten: we accepteren dat oudere mensen zwakkere botten hebben, maar we zeggen niet dat ze gewoon minder sterke botten nodig hebben. Zo moeten we ook naar slaap kijken. We moeten manieren vinden om hun slaap te ondersteunen.”

Waarom Slapen Ouderen Zo Veel?

De slaapbehoefte kan bij ouderen om verschillende redenen toenemen:

1. Verminderde Melatonineproductie
   Melatonine, het hormoon dat ons slaap-waakritme regelt, wordt ’s nachts door het lichaam aangemaakt. Naarmate mensen ouder worden, produceert het lichaam vaak minder melatonine, wat in- en doorslapen moeilijker kan maken.
2. Afname van Diepe Slaap
   Ouderen spenderen minder tijd in de diepe slaapfasen, wat zorgt voor minder herstellende slaap en meer nachtelijke onderbrekingen. Dit kan ertoe leiden dat ze zich overdag moe voelen en in slaap vallen om te compenseren voor het gebrek aan rustgevende nachtrust.
3. Gezondheidsproblemen en Chronische Aandoeningen
   Ouderen hebben vaker te maken met chronische aandoeningen, zoals artritis, osteoporose, diabetes, hartproblemen en longziekten. Deze aandoeningen kunnen ’s nachts slaap verstoren en leiden tot overmatige slaperigheid overdag. Daarbij kunnen medicijnen voor deze aandoeningen bijwerkingen hebben die slaperigheid bevorderen.

Waarom is slaap belangrijk voor ouderen?

Matthew Walker: “Slaap is cruciaal voor de gezondheid, vooral op oudere leeftijd. Het is een van de meest beschermende factoren tegen dementie en de ziekte van Alzheimer. Kwalitatieve slaap helpt niet alleen het geheugen en de leerfunctie te behouden, maar het ondersteunt ook een scala aan andere cognitieve functies. Daarom is het essentieel dat we de mythe loslaten dat ouderen minder slaap nodig hebben en ons juist richten op manieren om hun slaap te verbeteren.”

De Meest Voorkomende Oorzaken van Overmatige Slaperigheid bij Ouderen

Overmatige slaperigheid kan een symptoom zijn van verschillende onderliggende oorzaken. Hier zijn enkele veelvoorkomende factoren:

1. Slapeloosheid (Insomnia)

Veel ouderen ervaren slapeloosheid of hebben moeite met in slaap vallen en blijven. Dit leidt tot een onrustige nacht, waarbij ouderen soms langer dan een half uur wakker liggen. De slaapkwaliteit wordt ook beïnvloed door frequent wakker worden in de nacht, wat bijdraagt aan het gevoel van moeheid overdag.

2. Hart- en Vaatziekten

Slaperigheid overdag kan een signaal zijn van hart- en vaatproblemen. Uit onderzoek blijkt dat ouderen die regelmatig dutjes doen overdag een verhoogd risico hebben op beroertes. Een studie uit 2018 toont zelfs aan dat senioren die regelmatig overdag in slaap vallen, vier keer meer kans hebben op een beroerte dan leeftijdsgenoten met een regelmatiger slaappatroon.

3. Slaapapneu en Bewegingsstoornissen

Ouderen hebben een verhoogd risico op slaapapneu en periodieke beenbewegingsstoornissen, die vaak ’s nachts ongemerkt slaap verstoren. Slaapapneu veroorzaakt korte adempauzes tijdens de slaap, wat leidt tot frequente ontwakingen en onvoldoende slaap. Deze aandoeningen dragen bij aan plotselinge slaperigheid en een vermoeid gevoel gedurende de dag.

4. Emotionele Factoren: Angst en Depressie

Angst en depressie komen vaak voor bij ouderen en kunnen het slaapritme ernstig verstoren. Slapeloosheid als gevolg van emotionele stress of depressie kan leiden tot dutjes overdag. Voor mensen met dementie of de ziekte van Alzheimer kan ’s nachts onrust en desoriëntatie leiden tot een verstoord slaappatroon.

In Slaap Vallen Tijdens het Zitten: Een Veelvoorkomend Probleem

Ouderen raken sneller vermoeid en kunnen soms spontaan in slaap vallen tijdens het zitten. Hoewel dit thuis of in een veilige omgeving geen groot probleem is, kan het gevaarlijk zijn als het gebeurt in een openbaar vervoermiddel of op een openbare plek. In zulke situaties bestaat het risico dat ouderen zichzelf of anderen verwonden.

Hoe kunnen we de slaap van ouderen verbeteren?

Matthew Walker: “Een van de technieken die we aan het ontwikkelen zijn in mijn slaapcentrum aan de Universiteit van Californië, Berkeley, heet directe hersenstimulatie met gelijkstroom. Het klinkt futuristisch, maar het is werkelijkheid. Hierbij worden elektroden op het hoofd geplaatst die een kleine hoeveelheid spanning doorgeven aan de hersenen, zo klein dat je het meestal niet voelt. Het doel is om de diepe slaapgolven, die bij ouderen vaak verzwakt zijn, als het ware te versterken en synchroon te laten zingen met deze hersengolven, net zoals een koor met een zwakkere leadzanger meezingt. We hopen hiermee de slaapkwaliteit te verbeteren, waardoor leer- en geheugenfuncties behouden kunnen blijven.”

Wat Ouderen Kunnen Helpen: Tips voor een Beter Slaappatroon

Gelukkig zijn er diverse manieren om de slaapkwaliteit van ouderen te verbeteren en overmatige slaperigheid te verminderen:

1. Structuur in de Slaaproutine
   Een regelmatige slaaptijd en een vast waakschema kunnen helpen bij het verbeteren van het slaapritme. Probeer te zorgen voor een rustige, donkere slaapomgeving zonder afleidingen.
2. Voeding en Hydratatie
   Vermijd zware maaltijden en cafeïne voor het slapen gaan. Zorg voor voldoende hydratatie gedurende de dag, zodat er ’s nachts geen behoefte is om vaak op te staan om te drinken of naar de wc te gaan.
3. Regelmatige Beweging
   Lichte lichaamsbeweging, zoals wandelen of rek- en strekoefeningen, bevordert een diepere slaap. Beweging vermindert ook de kans op vallen en helpt bij het verbeteren van de algehele gezondheid.
4. Medische Adviezen en Behandeling van Chronische Aandoeningen
   Regelmatige controle van de gezondheid, het beheren van chronische aandoeningen en het aanpassen van medicatie als dat mogelijk is, kan helpen om slaapproblemen te verminderen. Overleg met een arts kan waardevol zijn voor het vinden van behandelingen die geen invloed hebben op de slaap.
5. Dagelijkse Activiteiten en Mentale Stimulatie
   Het is belangrijk dat ouderen overdag voldoende mentale en fysieke activiteiten hebben. Het gebrek aan stimulatie kan leiden tot vermoeidheid en desoriëntatie, wat de slaapkwaliteit negatief beïnvloedt.

Conclusie

Overmatige slaperigheid bij ouderen kan door vele factoren veroorzaakt worden, van fysieke veranderingen en gezondheidsproblemen tot emotionele en sociale omstandigheden. Door aandacht te besteden aan de specifieke slaapbehoeften van ouderen en hen te ondersteunen in het behouden van een gezond slaappatroon, kunnen zij genieten van een betere kwaliteit van leven en meer alertheid overdag.